In Nederland is de erkenning, herkenning en hulp voor mensen met licht traumatisch hersenletsel sterk onderbelicht. Hulp is er gewoonweg nauwelijks (na goed zoeken vind je wel wat) – en regelmatig wordt het ook al niet vergoed.
Bron: stichtinghersenschudding.nl
Onderschatting van (gevolgen van) licht traumatisch hersenletsel
Artsen noemen traumatisch hersenletsel mild, gematigd of ernstig. Dit is afhankelijk van of het letsel bewusteloosheid heeft veroorzaakt, hoe lang de bewusteloosheid heeft geduurd en de ernst van de symptomen.
Hoewel de meeste traumatische hersenletsels mild worden genoemd, omdat ze niet levensbedreigend zijn, kan zelfs een mild traumatisch hersenletsel ernstige en langdurige effecten hebben.
Engelstalige brontekst
Dit is een afwijkende pagina ten opzichte van de andere pagina’s op deze website.
Deze pagina gaat over gevolgen van wat er níet gebeurd is na de crash: er was geen georganiseerde professionele gezamenlijke (na-)zorg.
Voor psycho trauma (zoals PTSS) was enigszins aandacht.
Voor neuro trauma, (zoals licht hersenletsel en de gevolgen daarvan) wás en ís onvoldoende aandacht. Dit ondanks de grote krachten die tijdens de crash op het hoofd/brein van inzittenden uitgeoefend zijn.
Zie voor de uitgeoefende krachten de pagina crash impact.
Gevolgen van hersenletsel, zoals gedragsverandering, worden vaak niet herkend, toegeschreven aan psycho trauma of aan de persoon zelf.
Er ís veel overlap in gevolgen van psycho-trauma en neuro-trauma; daarom is samenwerkende (na-)zorg zo belangrijk.
Helaas is in 1984 het beroep van zenuwarts opgesplitst in neuroloog en psychiater. Een zenuwarts lijkt de aangewezen professional om Licht Traumatisch Hersenletsel te herkennen en begeleiden.
Mijn verwachting is dat psycho-trauma behandelingen onvoldoende succesvol kunnen zijn door het niet opmerken van licht traumatisch hersenletsel en de gevolgen daarvan.
Zie bijvoorbeeld TBI and PTSD: Navigating the Perfect Storm
De onderschatting van het bestaan van licht traumatisch hersenletsel (zoals hersenschudding), en vooral ook de gevolgen daarvan, zijn hardnekkig. Zie ook Medisch Contact 2010: ’Artsen herkennen de gevolgen van hersenletsel onvoldoende’.
En (uit 2017) ‘te weinig cognitieve revalidatie na hersenletsel’.
Langzamerhand lijkt er meer aandacht te komen. Vooral ook dankzij doorlopend Amerikaans onderzoek bij militairen: Understanding Veteran Traumatic Brain Injury
Kennis-van-toen over licht Traumatisch Hersenletsel niet gebruikt.
Er was al veel bekend over hersenschudding en hersenkneuzing.
Deze kennis lijkt niet gebruikt ná de crash.
In 1954 publiceert het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde een artikel (Clinische Lessen) over het ontstaan van hersenschudding (commotio cerebri) en hersenkneuzing (contusie) en gevolgen daarvan.
Uit deze Clinische Lessen:
… – De hersenschudding geeft symptomen, doordat de hersenen, die in de sub-arachnoïdeale ruimte als het ware zijn opgehangen met grote kracht in de schedelholte heen en weer worden geslingerd. Bij deze beweging ontmoeten de hersenen langs de schedelbasis veel meer weerstanden dan langs de vertex. Het sterkst zijn de contusies gewoonlijk aan de punten van de temporale kwab, waar deze tegen de rand van het sphenoïd opbotsen, en de daaraan grenzende onderkant van de frontale kwab. Van veel meer belang is echter, dat bij die zwaaibeweging de hersenen tractie uitoefenen op het onderliggende arteriële net, de circulus Willisii.
…
In 1984 verschijnt het boek Traumatische hersenletsels (auteurs Minderhoud en van Zomeren).
Uit dit boek: Traagheid en aandachtstekorten, 8.8.1 Inleiding
…In hoofdstuk 7 werd aangegeven, dat mensen na een schedel-hersenletsel niet alleen over hun geheugen klagen, maar ook over traagheid en een bemoeilijkte concentratie van de aandacht.
De traagheid wordt door hen beschreven als een mentaal fenomeen; ze kunnen b.v. de ondertiteling van een buitenlandse film op de televisie niet snel genoeg lezen, of ze kunnen het tempo van een discussie of een vergadering niet bijhouden.
Hun klachten over aandachtsproblemen houden meestal in dat ze sneller dan voorheen moe worden bij taken die hun volle aandacht vragen. Ook wordt door herstellende patiënten vaak gemeld dat ze moeite hebben om hun aandacht te verdelen over twee activiteiten b.v. een gesprek voeren en tegelijk handelingen verrichten.
Ten slotte wordt nogal eens gemeld dat men slecht bestand is tegen onderbreking van bezigheden: men heeft er dan kennelijk meer dan vroeger moeite mee om de draad weer op te vatten. …
Meer uit dit boek
‘Zeker op het gebied van rug- en nekklachten kunnen de passagiers van de DC10 Anthony Ruys langdurig problemen ondervinden.’
April 1993: verzekeraar verhoogt voorzieningen vanwege whiplash
‘Pas jaren later kunnen de lichamelijke gevolgen van zo’n zweepslag zich openbaren in de vorm van nekklachten. Stad Rotterdam staat op het standpunt dat de whiplash serieus moet worden genomen.’
Gedachte:
Menselijk gezien onbegrijpelijk dat deze kennis van licht Traumatisch Hersenletsel niet is gebruikt in de nafase van de crash.
Medisch gezien in het niet gebruiken van de kennis van licht Traumatisch Hersenletsel wel verklaarbaar: in 1980 zegt neuroloog Professor Schulte (in mijn woorden) “voor beroertes kwam bij medici pas werkelijke aandacht toen er ook behandelingsmogelijkheden waren”.
Speelt dat ook, nog steeds, bij licht Traumatisch Hersenletsel: geen behandeling mogelijk dus ook geen diagnose stellen?
Gevolgen van Licht Traumatisch Hersenletsel (LTH)
LTH heeft ingrijpende gevolgen. Te veel om hier op te schrijven. Onderstaande tekst geeft een beeld.
Bron: De zware impact van licht traumatisch hersenletsel
“Uit onderzoek blijkt dat een kwart van de mensen met licht traumatisch hersenletsel na een half jaar nog steeds klachten heeft die van invloed zijn op hun dagelijks functioneren,” zegt Van der Naalt [trauma-neuroloog bij het UMCG].
“Ze kunnen zich slecht concentreren, zijn vaak moe, overgevoelig voor lawaai, prikkelbaar en hebben moeite om meerdere dingen tegelijk te doen. Werken op het oude niveau lukt niet meer, en ook kunnen ze hun rol binnen het gezin niet goed oppakken.”
Volledige tekst
Informatie Gedragsveranderingen bij hersenaandoeningen, uitgave Hersenstichting
Tekst als PDF. Ook te bestellen als brochure bij de Hersenstichting.
Signaleringslijst Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH)
Licht Traumatisch Hersenletsel valt onder de grote groep NAH.
De signaleringslijst geeft inzicht in mogelijke klachten.
Persoonlijk voorbeeld van zoektocht naar verklaring functioneringsklachten:
Ondanks verschillende uitstekende (psycho-trauma) behandelingen en trainingen worstel ik jaren ná de crash nog steeds met niet-verklaarde functioneringsklachten. Klachten die in mijn overtuiging als gevolg van de crash veroorzaakt worden door problemen met de doorbloeding van mijn brein. Niemand kan mij helpen. Niet met mijn klachten en niet met mijn theorie van verstoorde doorbloeding van mijn brein.
In 2008 komt een nicht, neuro-psychologe in een hersenletsel instituut in Nieuw Zeeland, op bezoek. Zij herkent in ons gesprek en tijdens een wandeling met mij in de stad, mijn klachten. Eindelijk een waarneming van mij in levensechte situaties in plaats van al die beperkte, steriele en kunstmatige spreekkamer-contacten.
Mijn nicht geeft mij internet-zoektips om bij Nederlandse instelling te komen die mij zou kunnen helpen tot een juiste diagnose te komen. Dat is deels gelukt: een gedeelte van mijn klachten wordt in 2008 herkend en met een SPECT-scan aangetoond: een, door coup contrecoup, verstoorde doorbloeding van samenwerkende delen van mijn brein.
Probleem in latere jaren: neurologen kunnen niets met deze bevindingen.
Gesloten schedelletsel (coup contrecoup)
Bron Wikipedia
Na gesloten hersenletsel ontstaat hersenkneuzing, een zwaardere vorm van Traumatisch Hersenletsel. De kneuzing ontstaat op meerdere plekken. Op de plek waar het hoofd geraakt wordt door de klap, spreekt men van een “coup”. Door de klap worden de hersenen naar achter geduwd, waar ze tegen de binnenkant van de schedel botsen. Dit heet de “contrecoup” Bij het bewegen door de schedelholte, schaven de hersenen over de scherpe randen van de schedel boven de oogkassen, waardoor de temporale kwabben beschadigd kunnen raken. Daarnaast kan de hersenstam opzwellen door de beweging binnen de schedel. Verder kan diffuse axonale beschadiging ontstaan, waarbij de axonen van de zenuwcellen in het brein scheuren.
Volledige tekst
Animatie coup contrecoup
(Licht) traumatisch hersenletsel en ongevallen
Internationaal komt er vooral in Angelsaksische landen, en dankzij recente militaire conflicten, meer aandacht voor de mogelijkheid (Licht) Traumatisch Hersenletsel ná bijvoorbeeld ongevallen.
Deze aandacht lijkt in Nederland nog geen standaard uitgangspunt voor medische diagnostiek en zorg.
Martinair crash in Faro en Licht Traumatisch Hersenletsel (LTH)
Het onderzoeksrapport naar de crash vermeldt ‘9 deaths by cranial-encephalic traumatism [hoofd/schedel-trauma]’.
Door het ontbreken van gericht gezondheidsonderzoek ná de crash is er nauwelijks iets bekend over LTH als gevolg van de crash.
LTH zal zeker zijn voorgekomen. Dit gezien de fysieke impact (hoge kinetische energie) van de crash én het grote aantal gewonden (102 ernstig, 112 licht en 70 schijnbaar ongedeerd).
En, Martinair waarschuwt bijna direct ná de crash voor langdurige rug- en nekklachten.
In de derde FARO-gevolgenenquête (Intervict, juli 2009) rapporteren 8 van de 42 aan de enquête deelnemende inzittenden bewusteloos te zijn geraakt bij de crash.
Bewusteloosheid, tussen enkele seconden tot maximaal vijftien minuten, is een aanwijzing voor LTH.
Bron: stichtinghersenschudding.nl
Voorwaarden voor betere diagnostiek en behandeling van LTH
Voor diagnostiek en behandeling is niet alleen meer kennis over Licht Traumatisch Hersenletsel nodig.
Nog belangrijker voor artsen en andere behandelaars zijn: samenwerking, oprechte interesse, geduld, puzzel-bereidheid en vertrouwen in de ‘patiënt’ met al zijn/haar, vaak onduidelijke, verhalen en ervaringen. Met daarnaast een beter onderscheid tussen (directe en indirecte) emotionele, mentale en cognitieve klachten
Vanuit op te richten regionale expertisecentra dient een coördinerend Hoofd-verpleegkundige dit proces, met vaak verschillende instellingen en zorgaanbieders, te begeleiden.
