In Nederland is de erkenning, herkenning en hulp voor mensen met licht traumatisch hersenletsel sterk onderbelicht. Hulp is er gewoonweg nauwelijks (na goed zoeken vind je wel wat) – en regelmatig wordt het ook al niet vergoed.
Bron: stichtinghersenschudding.nl

 

Onderschatting van (gevolgen van) licht traumatisch hersenletsel
Artsen noemen traumatisch hersenletsel mild, gematigd of ernstig. Dit is afhankelijk van of het letsel bewusteloosheid heeft veroorzaakt, hoe lang de bewusteloosheid heeft geduurd en de ernst van de symptomen.
Hoewel de meeste traumatische hersenletsels mild worden genoemd, omdat ze niet levensbedreigend zijn, kan zelfs een mild traumatisch hersenletsel ernstige en langdurige effecten hebben.

Oorspronkelijke Engelse tekst:
Doctors classify traumatic brain injury as mild, moderate or severe, depending on whether the injury causes unconsciousness, how long unconsciousness lasts and the severity of symptoms.
Although most traumatic brain injuries are classified as mild because they’re not life-threatening, even a mild traumatic brain injury can have serious and long-lasting effects
Bron: www.alz.org

Dit is een afwijkende pagina ten opzichte van de andere pagina’s op deze website.
Deze pagina gaat over gevolgen van wat er níet gebeurd is na de crash: er was geen georganiseerde gezamenlijke (na-)zorg.
Voor psycho trauma (zoals PTSS) was enigszins aandacht.
Voor neuro trauma, (zoals licht hersenletsel en de gevolgen daarvan) wás en ís onvoldoende aandacht. Dit ondanks de grote krachten die op op het hoofd/brein van inzittenden tijdens de crash uitgeoefend zijn.
Gevolgen van hersenletsel, zoals gedragsverandering, worden vaak niet herkend of toegeschreven aan psycho trauma.
Er ís veel overlap in gevolgen daarom is goede,  samenwerkende nazorg zo belangrijk.

Zie voor de uitgeoefende krachten de pagina crash impact.

Mijn verwachting is dat psycho-trauma behandelingen onvoldoende succesvol resultaat hebben door het niet opmerken van licht traumatisch hersenletsel en de gevolgen daarvan.
Zie bijvoorbeeld TBI and PTSD: Navigating the Perfect Storm

De onderschatting van het bestaan van licht traumatisch hersenletsel (zoals hersenschudding), en vooral ook de gevolgen daarvan, zijn hardnekkig. Zie ook Medisch Contact 2010: ’Artsen herkennen de gevolgen van hersenletsel onvoldoende’.
En (uit 2017) ‘te weinig cognitieve revalidatie na hersenletsel’.
Langzamerhand lijkt er meer aandacht te komen. Vooral ook dankzij doorlopend Amerikaans onderzoek bij militairen: Understanding Military Traumatic Brain Injury

 

Kennis-van-toen over licht Traumatisch Hersenletsel niet gebruikt.
Er was al veel bekend over hersenschudding en hersenkneuzing.
Deze kennis lijkt niet gebruikt ná de crash.

In 1954 publiceert het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde een artikel (Clinische Lessen) over het ontstaan van hersenschudding (commotio cerebri) en hersenkneuzing (contusie) en gevolgen daarvan.

Uit deze Clinische Lessen:
… – De hersenschudding geeft symptomen, doordat  de hersenen, die in de sub-arachnoïdeale ruimte als het ware zijn opgehangen met grote  kracht in de schedelholte heen en weer worden geslingerd. Bij deze beweging ontmoeten de hersenen langs de schedelbasis veel meer weerstanden dan langs de vertex. Het sterkst zijn de contusies gewoonlijk aan de punten van de temporale kwab, waar deze  tegen de rand van het sphenoïd opbotsen, en de daaraan grenzende onderkant van de frontale kwab. Van veel meer belang is echter, dat bij die zwaaibeweging de hersenen tractie uitoefenen op het onderliggende arteriële net, de circulus Willisii.
– De vaten zijn namelijk vaster aan de schedelbasis verbonden dan de hersenen en vormen zo een relatief fixatiepunt. Het meest geldt dit voor de arteria cerebri posterior, die door haar loop over de tentoriumrand aan bijzondere druk en tractie is blootgesteld.
– Circulatiestoornissen in dit gebied zullen behalve gezichtsveldafwijkingen vaak  symptomen van de middenhersen ten gevolge hebben.
– Ook   kunnen rechtstreekse contusies van de middenhersenen voorkomen, daar deze bij de heen en weer gaande  beweging van de hemispheren tegen de rand van het rotsbeen en de rand van het tentorium worden aangedrongen.  …

In 1984 wordt het boek Traumatische hersenletsels (auteurs Minderhoud en van Zomeren) gepubliceerd.
Uit het voorwoord van dit boek:
‘Preventie, in de vorm van het voorkómen van ongevallen, maar ook als een beschadiging ontstaan is, in het voorkomen van lichamelijke, geestelijke en sociale complicaties, wordt dan zeer belangrijk.
Met  het schrijven van dit boek hopen wij door het overbrengen van onze ervaringen en bevindingen bij te dragen tot het verminderen van de handicaps en invaliditeit die door ongevallen veroorzaakt kunnen worden.’
Meer uit dit boek

‘Zeker op het gebied van rug- en nekklachten kunnen de passagiers van de DC10 Anthony Ruys langdurig problemen ondervinden.’

April 1993: verzekeraar verhoogt voorzieningen vanwege whiplash
‘Pas jaren later kunnen de lichamelijke gevolgen van zo’n zweepslag zich openbaren in de vorm van nekklachten. Stad Rotterdam staat op het standpunt dat de whiplash serieus moet worden genomen.’

Gedachte:
Menselijk gezien onbegrijpelijk dat deze kennis van licht Traumatisch Hersenletsel niet is gebruikt in de nafase van de crash.

 

Gevolgen van Licht Traumatisch Hersenletsel (LTH)
LTH heeft ingrijpende gevolgen. Te veel om hier op te schrijven. Onderstaande tekst geeft een beeld.

Bron: De zware impact van licht traumatisch hersenletsel
“Uit onderzoek blijkt dat een kwart van de mensen met licht traumatisch hersenletsel na een half jaar nog steeds klachten heeft die van invloed zijn op hun dagelijks functioneren,” zegt Van der Naalt [trauma-neuroloog bij het UMCG].
“Ze kunnen zich slecht concentreren, zijn vaak moe, overgevoelig voor lawaai, prikkelbaar en hebben moeite om meerdere dingen tegelijk te doen. Werken op het oude niveau lukt niet meer, en ook kunnen ze hun rol binnen het gezin niet goed oppakken.”
Volledige tekst

Informatie Gedragsveranderingen bij hersenaandoeningen, uitgave Hersenstichting
Tekst als PDF. Ook te bestellen als brochure bij de Hersenstichting.

Signaleringslijst Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH)
Licht Traumatisch Hersenletsel valt onder de grote groep NAH.
De signaleringslijst geeft inzicht in mogelijke klachten.

Persoonlijk voorbeeld van zoektocht naar verklaring functioneringsklachten:
Jaren ná de crash worstel ik, ondanks verschillende uitstekende (psycho-trauma) behandelingen en trainingen, nog steeds met niet-verklaarde functioneringsklachten. Klachten die in mijn overtuiging veroorzaakt worden door problemen met de doorbloeding van mijn brein. Niemand kan mij helpen. Al helemaal niet met mijn theorie van verstoorde doorbloeding als oorzaak van mijn klachten.
In 2008 komt een nicht, neuro-psychologe in een hersenletsel instituut in Nieuw Zeeland, op bezoek. Zij herkent, door ons gesprek en tijdens een wandeling met mij in de stad, mijn klachten. Eindelijk een waarneming van mij in levensechte situaties in plaats van al die beperkte, steriele en kunstmatige spreekkamer-contacten.
Mijn nicht geeft mij internet-zoektips om bij Nederlandse instelling te komen die mij zou kunnen helpen tot een juiste diagnose te komen. Dat is deels gelukt: een gedeelte van mijn klachten wordt in 2008 herkend en met een SPECT-scan aangetoond: een, door coup contrecoup, verstoorde doorbloeding van samenwerkende delen van mijn brein.

Gesloten schedelletsel (coup contrecoup)
Bron Wikipedia
Na gesloten hersenletsel ontstaat hersenkneuzing, een zwaardere vorm van Traumatisch Hersenletsel. De kneuzing ontstaat op meerdere plekken. Op de plek waar het hoofd geraakt wordt door de klap, spreekt men van een “coup”. Door de klap worden de hersenen naar achter geduwd, waar ze tegen de binnenkant van de schedel botsen. Dit heet de “contrecoup” Bij het bewegen door de schedelholte, schaven de hersenen over de scherpe randen van de schedel boven de oogkassen, waardoor de temporale kwabben beschadigd kunnen raken. Daarnaast kan de hersenstam opzwellen door de beweging binnen de schedel. Verder kan diffuse axonale beschadiging ontstaan, waarbij de axonen van de zenuwcellen in het brein scheuren.

Volledige tekst

Animatie coup contrecoup

 

(Licht) traumatisch hersenletsel en ongevallen
Internationaal komt er, vooral dankzij Angelsaksische landen en recente militaire conflicten?,  meer aandacht voor de mogelijkheid (Licht) Traumatisch Hersenletsel ná bijvoorbeeld ongevallen. Ongevallen zelfs al fysiek minder belastend dan een vliegtuigcrash.
Deze aandacht lijkt in Nederland nog geen standaard uitgangspunt voor medische zorg.

 

Martinair crash in Faro en Licht Traumatisch Hersenletsel (LTH)
Het onderzoeksrapport naar de crash vermeldt ‘9 deaths by cranial-encephalic traumatism’.
Door het ontbreken van gericht gezondheidsonderzoek ná de crash is er nauwelijks iets bekend over LTH als gevolg van de crash.
LTH zal zeker zijn voorgekomen. Dit gezien de fysieke impact (hoge kinetische energie) van de crash én het grote aantal gewonden (102 ernstig, 112 licht en 70 schijnbaar ongedeerd).
En, Martinair waarschuwt bijna direct ná de crash voor langdurige rug- en nekklachten.

In de derde FARO-gevolgenenquête (Intervict, juli 2009) rapporteren 8 van de 42 aan de enquête deelnemende inzittenden bewusteloos te zijn geraakt.

Bewusteloosheid, tussen enkele seconden tot maximaal vijftien minuten, is een aanwijzing voor LTH.
Bron: stichtinghersenschudding.nl

Voorwaarden voor betere diagnostiek en behandeling van LTH
Voor diagnostiek en behandeling is niet alleen meer kennis over Licht Traumatisch Hersenletsel nodig.
Nog belangrijker voor artsen en andere behandelaars zijn: samenwerking, oprechte interesse, geduld, puzzel-bereidheid en vertrouwen in de ‘patiënt’ met al zijn/haar, vaak  onduidelijke, verhalen en ervaringen. Met daarnaast een beter onderscheid tussen (directe en indirecte) emotionele, mentale en cognitieve klachten
Een Hoofd-verpleegkundige kan dit proces coördineren en begeleiden.