FARO: een aangekondigde doofpot!?!
Uit Vrij Nederland, 2 januari 1993
Journalisten zijn nauwelijks op zoek naar de verhalen achter de verhalen van passagiers en nabestaanden rondom de Martinair crash in Faro (FARO). Ook niet ondanks de overeenkomsten met bijvoorbeeld de parallelle ElAl crash in de Bijlmer.
De (bestuurs-)cultuur van ‘wegkijken‘ krijgt alle ruimte. Aan ‘tegels lichten‘ werd en wordt niet gedaan.
Is mede door de wezenlijke afwezigheid van ‘de media’ bij FARO-getroffenen het vertrouwen in de rechtsstaat afgenomen?
Pagina aangepast: 3 december 2023
In de jaren ná de crash worden tientallen, waarschijnlijk honderden, interviews gehouden en enkele persconferenties verslagen. Een totaal-beeld van oorzaak, onderzoek en gevolgen leek en lijkt niet interessant.
Nooit leidt FARO tot een wezenlijk contextuele, integrale en machts-kritische journalistieke benadering:
– niet na alle opmerkingen en informatie van FARO-getroffenen;
– niet in relatie tot de ontwikkelingen en vragen van bijvoorbeeld de ElAl-crash in de Bijlmer of de Hercules crash op Welschap (1996), en
– niet in relatie tot eerdere grote ongevallen en rampen in Nederland in 1992. Hadden deze ongevallen en rampen wellicht een vergelijkbare organisatorische oorzaak?
Misschien dat door het beperken tot verslaggeving ook De Media een lage tevredenheids-score krijgt in de tweede FARO-gevolgen-enquete (een 4,8 op de schaal van 1 tot 10).
Deze lage tevredenheidsscore van De Media is niet onverwacht. De Handleiding Slachtofferhulp (Stichting Slachtofferhulp Midden-Limburg, januari 1993) schrijft over de invloed van de pers op het verwerkingsproces van slachtoffers:
2.5.2 Rol van de media
De media spelen een belangrijke rol in het proces van secundaire victimisatie.
De grote aandacht die de media aan de dag leggen voor slachtofferverhalen is vooral gericht op het voldoen aan de behoeften van de mediagebruikers.
TIPS:
– Niet alleen is het verstandig dat getroffenen media-training krijgen; belangrijker nog is dat journalisten en redactie-leden ‘slachtoffer-training’ krijgen: geen ‘eendimensionale’ verhalen, emoties in context zetten en meer informatie door eigen onderzoek.
– ‘Over mensen en systemen, lessen van FARO in De Media’ lijkt mij een interessant gezamenlijk afstudeerproject voor een opleiding tot journalist. Invalshoeken zijn er voldoende om breder te kijken dan alleen de crash en de nafase.
De overkoepeling is de verstoorde relatie tussen mens en macht, zoals: de positie van de luchtvaart in Nederland, contacten Martin Schröder met Koninklijk Huis, relatie Martinair en de overheid, management cultuur binnen Martinair, de opkomst van de gespecialiseerde slachtoffer-letselschade advocaten, gebrek aan onafhankelijk onderzoek in Nederland, nasleep WAO-affaire, etcetera