Pagina aangepast 1 november 2025

“Als je de loop van je leven niet kan beïnvloeden, als je ziet dat de overheid uit is op eigen gewin en van jou niets lijkt te begrijpen, als je geen verantwoordelijkheid draagt voor wat er om je heen gebeurt, dan verlies je de hoop, dan voel je je waardeloos en zou je alles en  iedereen in elkaar willen trappen, want machteloosheid voert tot razernij.
Geef de hopelozen hun hoop, de waardelozen hun waarde. Geef macht aan de machtelozen en voorkom daarmee zinloos geweld”.      Anna Enquist, in SIRE campagne De maatschappij. Dat ben jij. (1998)

 

FARO (de vlucht, de crash, het onderzoek en de verdere na-fase) gebeurt niet in een vacuüm. Het gebeurt binnen een tijdgeest met een mensbeeld.
FARO is ook
– een episode in het eeuwige ongelijke krachtenveld van wanneer ‘mens’ ongewild in aanraking komt met ‘macht’.
– hoe de ‘sterkere’ de ‘zwakkere’ ziet en deze vervolgens behandelt, en
– een voorbeeld van wegkijken en alles klein en geïsoleerd houden wanneer er geen echte lessen geleerd willen worden. Vooral wanneer het (Nederlandse) Zelfbeeld aangetast dreigt te worden.

Voor context en de ramp-na-de-ramp was/is onvoldoende aandacht.
De overstijgende (lerende) maatschappelijke blik ontbreekt.

Voorbeeld van toenmalige machtsverhoudingen:
ElAl crash in de Bijlmer (oktober 1992): luchtverkeersbeveiliging (LVB) heeft op verzoek van El Al informatie ‘onder de pet’ gehouden.
Bron: Parlementaire enquête vliegramp Bijlmermeer (1998-1999)

 

Verschillende specifieke omstandigheden zoals ik die zie,  benoem ik hier. Veel grijpt op elkaar in.

“Ongevalsfeiten steeds meer op de achtergrond”
“Er is een trend om bij grote transportongevallen de feiten naar de achtergrond te verdringen. Hierdoor blijft de omvang van eventuele schadeclaims beperkt en neemt de druk om maatregelen te treffen af.”
Prof. Dr. Ir. J. de Kroes, TU Delft, februari 1993

Onaantastbare positie van luchtvaart
* Trouw, 15 december 1993. ‘Schiphol krijgt toch altijd gelijk‘
* Parool, 23 december 1992. ANWB: ‘Er is geen enkele reden om aan te nemen dat de oorzaak van het ongeluk met de DC-10 in Faro te wijten was aan een fout in het toestel.’
* NB Schiphollen is zelfs al een werkwoord geworden, met de betekenis misleiden door manipulatie.

Nederlandse Staat (indirect) financieel betrokken
* Gecrasht toestel is eigendom van de Nederlandse overheid en terug-gehuurd door Martinair, en
* Staat indirect mede-aandeelhouder van Martinair
Hiermee is de Nederlandse overheid, naast vragen over toezicht, direct belanghebbende bij de Martinair crash in Faro.

Verwevenheid Martinair en Martin Schröder met Nederlandse overheid en koningshuis

Geen onafhankelijk ongevallen onderzoek in Nederland
* Haagsche Courant, 21 december 2002. Pieter van Vollenhoven over mogelijk nieuw onderzoek naar FARO: ,,Dat is kansloos. Ik krijg de gegevens nooit meer boven tafel. Wat is weggepoetst, is al lang weggepoetst. …”
* In 1999 oprichting van de onafhankelijke Raad voor de Transportveiligheid.

ElAl crash Bijlmer (BIJLMER) en KLM – Pan Am crash Tenerife
* BIJLMER tast al het veiligheids- en zelf-beeld aan van de (Nederlandse) Luchtvaart en toont het tekortschieten van de zorg.
* Ook verantwoordelijkheid voor de KLM – Pan Am crash in Tenerife (1977) ligt nog gevoelig in de Nederlandse luchtvaartwereld.

‘Mag’ FARO hier niet bovenop komen?

Slachtofferhulp wordt meer dan alleen mentale ondersteuning
De ontwikkeling om slachtoffers niet alleen in woord maar ook in daad te helpen, roept weerstand op bij de gevestigde orde.
De opkomst van letselschade-behandelaars die alleen opkomen voor slachtoffers roept bijvoorbeeld een tegen-reactie op:
ANWB (ook verzekeraar) biedt collectieve hulp aan bij de letselschade-afwikkeling van de Martinair crash in Faro en zegt direct geen ‘Amerikaanse Toestanden’ te willen zoals na BIJLMER. (Telegraaf, 23 december 1992)

Nasleep WAO-affaire
* Eigentijds burgerschap : WRR-publikatie, 1992: [oa Lubbers en Hirsch Ballin] … koppelen verschillende maatschappelijke problemen zoals de criminaliteit en de arbeidsongeschiktheid aan een groeiende normvervaging en aan een gebrek aan maatschappelijk verantwoordelijkheidsgevoel, die zij in onze samenleving menen waar te nemen . …

Terugtrekkende overheid (wantrouwt de eigen burgers)
Hoe schizofreen wil je het hebben:

* In het model van de terugtrekkende overheid, dominant in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw, staat de eigen verantwoordelijkheid van de burgers centraal.
Sociale Vraagstukken.nl.,10 juni 2007

* “Vanaf de jaren tachtig van de vorige eeuw zijn we in de ban geraakt van het new public management, waarbij de overheid burgers vooral controleert en wantrouwt.”
Trouw, opinie, 11 december 2023

* De betrokken burger die ‘de macht’ bevraagt, wordt al snel als calculerende burger gezien.

Interessant artikel, 2014: De mythe van zelfredzaamheid ontmaskerd.
Met o.a. de conclusie: ‘Wie zichzelf redt krijgt respect, wie afhankelijk is verliest het’